Data kunnen glastuinders de winter door helpen

In de winter kampen veel glastuinders met stress en onzekerheid. 'Neem die nachten met 10 graden vorst. Ik kwam pas tot rust als ik de gaskraan hoorde fluiten. Zelfs bij een buizentemperatuur van 60 graden zag ik de temperatuur in de kas wegzakken', trapte senior grower Ab van Marrewijk van Tomatoworld het event af. 'Toch is die stress niet te vergelijken met de stress die jullie vandaag de dag moeten doorstaan.'

Volgens Van Marrewijk is het belangrijk om nu aan de slag te gaan met data. 'Neem een schipper die van A naar B wil. Hij vaart dat stuk één keer zelf en één keer op de automatische piloot. Welke van de twee is sneller, denken jullie? De tweede reis natuurlijk. Er zijn geen afleidingen en de computer houdt de meest optimale koers aan. Soms hebben we hulp nodig om efficiënter te werk te gaan, vooral in tijden als deze.'

Energieverbruik verlagen

Data zijn ook noodzakelijk om te beslissen hoe laag we kunnen zakken in energieverbruik, legden greenhouse consultant René Beerkens van Hoogendoorn Growth Management en plantgezondheidsspecialist Mark van der Werf uit. 'Je moet zoeken naar een punt waarbij je als teler nog steeds je gezicht aan het product wilt verbinden. Met andere woorden: de kwaliteit mag er niet te veel onder lijden', licht Van der Werf toe.

Daarvoor is het belangrijk om de in- en output opnieuw af te stemmen en uit te rekenen wat je minimaal kunt produceren met een lager energieverbruik. 'Ga daar absoluut niet boven zitten. Immers, als je weet dat je salaris gaat zakken, dan wacht je ook nog even met een derde kind. Het is misschien een gekke vergelijking. Maar zowel een kind als een plant kost geld', licht Van der Werf toe.

Actieve planten gebruiken

Verder stelden Van der Werf en Beerkens dat glastuinders hun energieverbruik kunnen minimaliseren door gebruik te maken van actieve planten, de minimumverdamping te berekenen en te streven naar luxe calciumniveaus.

'En 'last but not least': maak gebruik van de kennis van de toeleverancier', zegt Beerkens. 'Vergelijk het met Formule 1-coureur Max Verstappen. Hij heeft de kennis vanuit de pitmuur nodig om optimaal te kunnen presteren. Alleen met die samenwerking behaalt hij het beste eindresultaat. Dat geldt ook voor ons als ondernemers.'

Overstap naar ledverlichting

Andere manieren om het energieverbruik in de kas te verlagen, zijn het optimaliseren van de schermen en bijvoorbeeld de overstap naar ledverlichting. Kasklimaatexpert Tom Habraken van Ludvig Svensson gaf vijf tips aan de aanwezige glastuinders: stop met kieren, kies voor een dubbelscherm, plaats je meetbox boven het scherm, start met gelijktijdig luchten boven het scherm en beperk de uitstraling.

'Vooral die eerste tip vind ik belangrijk. Ik hoor altijd dat kieren klieren is', zegt Habraken. 'De warmte stijgt op in het warme deel van de kas, koelt af via het dak en daalt neer in het koude deel van de kas. Je schiet er niets mee op. Je zorgt zelfs voor verdere groeivertraging bij de planten die in het koude gedeelte van de kas staan.' Hij adviseert om de 30 tot 50 meter nokschotten te plaatsen.

Vocht- en energiebalans

Verder is het volgens Habraken belangrijk is dat glastuinders hun vocht- en energiebalans in de kas erbij pakken. 'Hoe beter je dit onder controle hebt, hoe makkelijker het wordt om je in- en output te beheersen.' 'Data driven growing' kan alleen als wordt gemeten in een gelijk kasklimaat, stelt hij. Sensoren moeten niet onderhevig zijn aan warmteverschillen in bepaalde delen van de kas.

Directeur Sander Hogewoning van Plant Lighting ging in op de voordelen van ledverlichting in de kas, maar gaf daarbij ook meteen een waarschuwing af. 'De energiebesparing van ledlampen kan enorm zijn, maar zorg wel dat je je er goed in verdiept. Het kan ook misgaan. Je moet ermee leren telen. Besef dat bijvoorbeeld ook het lichtspectrum verandert en de warmtestraling anders is.'

Genoeg mogelijkheden

De sprekers waren het erover eens dat er mogelijkheden genoeg zijn deze winter, maar dat optimaal gebruik van data essentieel is.

Een voormalig autocoureur zette die stelling aan het einde van de middag kracht bij door een voorbeeld uit de Formule 1 te noemen: de Grand Prix van Zandvoort in 2021. 'Vanwege de temperatuur wilde Max Verstappen 1 liter water mee aan boord. Dat mocht niet van zijn team. Zij hadden aan de hand van data namelijk berekend dat dit hem een zeshonderdste van een seconde zou kosten. En het belang van die data werd snel duidelijk. Zonder die op data gebaseerde beslissing had hij immers geen 'pole position' gepakt, want het verschil met de nummer 2 was slechts een paar duizendste.'