Chris de Visser: 'Met waterstof kun je energie opslaan en later gebruiken'

Waar kunnen boeren een rol spelen in de economie rond waterstof?

‘Er zit onbalans in vraag en aanbod van hernieuwbare energie en die onbalans neemt alleen maar toe naarmate we meer duurzame elektriciteit produceren. In grote delen van het land is het stroomnet overbelast en kunnen geen nieuwe projecten worden aangesloten. Als het waait en de zon flink schijnt is er een tijdelijk overschot aan groene energie. Je zult het dus moeten opslaan voor gebruik naar behoefte.

‘In de winter wordt er gewoonweg meer gebruikt, terwijl in de zomer meer wordt gewonnen. Door de energie op te slaan op het eigen bedrijf, kan het op het moment dat het nodig is worden gebruikt voor de eigen trekkers, regeninstallatie, heftrucks of koeling. Daarnaast is overproductie ook te verhandelen. Zo wordt de boer behalve energieproducent en -gebruiker ook energiehandelaar.’

Waarom geen grote accu in plaats van waterstof?

‘Accu’s zijn groot en zwaar en moeten vaak opgeladen worden. Op een trekker is dat niet handig en biedt waterstof dus uitkomst. Voor langdurige energieopslag is waterstof ook onvermijdelijk.

‘Als je waterstof vergelijkt met diesel dan heeft waterstof nu een efficiëntie van 32 procent en diesel 34 procent. De diesel heeft daarbij decennia lang de kans gehad om zich te ontwikkelen. Waterstof nog niet, dus ik denk dat er voldoende innovatieruimte is om de efficiëntie van waterstof flink te laten toenemen.’

Ook het machinepark en onderhoud moeten volgen. Hoe snel zal dat gaan?

‘Dat kan heel hard gaan. Als de overheid waterstof gaat stimuleren met subsidies of een functionerend systeem van koolstofbeprijzing, creëer je ook innovatie op dat gebied. Anders houd je het kip-eiverhaal tussen beschikbaarheid van waterstof en mogelijkheden om het te gebruiken.

‘Wind op zee is nu al rendabel. In ons onderzoek waarbij we in Lelystad een Toyota-heftruck op waterstof hebben rijden, zien we al dat opslag van windenergie naar waterstof het meest rendabel is. Natuurlijk schakel je niet zomaar over, maar er zijn er al enkele trekkers op waterstof en dat zal alleen maar meer worden.’

Als alle boeren zelf waterstof gaan opslaan, komt daar nogal wat bij kijken. Veiligheid is een belangrijk issue door de hoge druk (500 bar) waarmee het opgeslagen wordt.

‘Overheden zullen daar wetgeving en richtlijnen voor moeten opstellen en dat zal tijd vergen. Dit zal hick-ups geven maar geen gamechanger zijn.

‘Aardgas en LPG vonden we vroeger ook gevaarlijk door de hoge druk. Maar als er een gat of barst komt in een waterstoffles dan vervluchtigt het gas bijzonder snel. Mocht er een vonk bijkomen, dan volgt hooguit een steekvlam. Er is dan geen gevaar voor een langdurige en uitslaande brand.’

Bij het energievraagstuk op boerderijen wordt nu alleen gekeken naar zonne- en windenergie. Is er geen voordeel via teelt of afzet te halen?

‘Nee, lijkt me niet. Er liggen al keurmerken genoeg in de schappen van de supermarkten. In gewassen die geteeld zijn met behulp van waterstof, zie ik dan ook geen verdienmodel. Ook energie opwekken via biogascentrales is uiteindelijk weinig efficiënt.

‘Waarschijnlijk komt er een verdienmodel via carbon banking maar dat moet de komende jaren nog werkelijkheid worden met daarbij ook betekenisvolle bedragen.

‘De schatkist wordt hoe dan ook niet beter van de omschakeling op waterstof, want de accijnzen op benzine en diesel zijn enorm. Niet alleen de subsidiekosten van omschakeling tellen immers, maar vooral ook het verlies aan inkomsten voor de overheid.

‘Het wordt interessant om te zien hoe de ontwikkeling gaat verlopen.’