Kritiek op rekenmethode uitstoot broeikasgassen melkveehouderij

Binnen het programma 'Foqus planet' van zuivelcoöperatie FrieslandCampina is een toeslag van maximaal 1,50 euro per 100 kilo melk voor CO2-reductie beschikbaar. Een melkveebedrijf moet in dat geval minder dan 900 gram CO2-equivalenten per kilo melk uitstoten. Het gaat daarbij om alle uitstoot van broeikasgassen: lachgas, methaan en CO2, ook via de aankoop van voer en kunstmest. Die rekensom komt uit de KringloopWijzer.

Volgens FrieslandCampina zijn grote, ook internationale afnemers bereid om voor die klimaatinspanningen te betalen. Het zuivelconcern beloont met die toeslag klimaatmaatregelen veel rianter dan inspanningen op het gebied van natuur en landschap, zoals de keuze voor blijvend grasland, gebruik van eiwit van eigen land, terugdringen van de ammoniakemissie of lager stikstofoverschot in de bodem. Voor al die prestaties samen is de maximale beloning 50 eurocent per 100 kilo melk.

Per hectare

Reken niet per kilo, maar per hectare land, zoals dat ook bij ammoniak gebeurt, bepleit Baars. 'Dan zal meteen blijken dat over het algemeen extensievere bedrijven beter scoren dan intensieve.'

De lector ziet met lede ogen aan hoe de Nederlandse zuivelketen de huidige rekenmethodiek breed omarmt. 'Door bijvoorbeeld meer krachtvoer en Engels raaigras in te zetten, kun je de melkproductie omhoog krijgen en daarmee de uitstoot per kilo melk drukken. Dat is minder goed voor de biodiversiteit dan wanneer je voor kruidenrijk grasland kiest. Maar dan is je melkproductie weer wat lager en dus de CO2-uitstoot per kilo melk hoger.'

Toepassing

Frank Verhoeven van consultancybureau Boerenverstand is eveneens kritisch over de hoge klimaatbeloning. De medegrondlegger van de KringloopWijzer herkent een veelvoorkomend misverstand. Het gaat niet om de berekening, maar om hoe marktpartijen de uitkomsten toepassen, stelt hij.

'De KringloopWijzer kan CO2 per hectare, per kilo melk of per koe uitrekenen. Degene die beloont, bepaalt op basis van welk getal of een andere meetmethode', zegt Verhoeven. 'Nu wordt de discussie over CO2 per kilo melk ook misbruikt om dan maar geen extra duurzaamheidsmaatregelen te nemen. Dat gaat er bij mij niet in. De uitstoot van broeikasgassen en stikstof moet omlaag. Zeker als we als sector niet willen sturen op minder koeien.'

Grote verschillen

Uit beschikbare data blijken grote verschillen in klimaatuitstoot per melkveebedrijf, schetst Verhoeven. 'Kort gezegd kan en moet elke melkveehouder aan de slag om emissies te reduceren, dus ook biologische of natuurinclusieve boeren. Over het algemeen adviseer ik boeren minder krachtvoer aan te kopen en bijvoorbeeld soja in het rantsoen te vervangen door bierbostel of perspulp', zegt hij. 'Daarnaast kun je minder jongvee aanhouden en de koeien ouder laten worden en tot een hogere leeftijd melken.'

In opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit ontwikkelde Verhoeven in samenwerking met Wageningen University & Research en het Louis Bolk Instituut een 'robuuste set' kritische prestatie-indicatoren voor de melkveehouderij die een duurzame bedrijfsvoering te stimuleren. Het gaat om een breed palet van verbeteren van de sociaal-economische positie van boeren en diergezondheid en een meer circulaire bedrijfsvoering tot tegengaan van klimaatverandering, verbeteren van water- en bodemkwaliteit en herstellen van biodiversiteit.

De huidige terughoudendheid bij boeren om extra maatregelen te nemen, begrijpt lector Baars wel. 'Methaan of stikstof is in ieder geval niet tastbaar en daardoor staat het ook wat verder van boeren af', redeneert hij. 'Daarbij zijn aan bijna alle maatregelen kosten verbonden. Het is maar de vraag wat daarvan via melkgeld of subsidies terugvloeit.'