Mest afdekken met krijtsuspensie beperkt emissie

Over twee jaar is de derigatie er helemaal af. Daarmee verdampt ruim 20 procent van de gebruiksruimte stikstof uit dierlijke mest. Maximaal stikstof benutten in de nog beschikbare mest die wel het land op mag, voor maximale grasgroei, is dus van groot belang. Ammoniakemissie zoveel mogelijk voorkomen doe je daarom niet alleen voor de wetten van de overheid, maar vooral ook voor de eigen mineralen efficiëntie op het bedrijf.

'Dat is in het verleden al goed gelukt', weet onderzoeker Zwier van der Vegte van Wageningen University & Research. 'In 1999 emitteerde 350 miljoen kilo ammoniak vanuit de landbouw. Nu is dat nog maar 105 miljoen kilo. Dat is een reductie van twee derde. Maar we moeten meer doen en dat kan ook.'

Afhankelijk van weer

Van der Vegte realiseert zich dat het weer met wind, temperatuur en vooral luchtvochtigheid of neerslag een groot deel van de emissie bepaalt.

Netjes mest uitrijden en nieuwe technieken tellen ook hard aan in emissiereductie, blijkt tijdens een reeks demonstraties van het programma 'Bemest op z'n Best'. Samen met Netwerk Praktijkbedrijven, Koeien & Kansen en Vruchtbare Kringloop Oost hield het programma demodagen om de nieuwste emissiearme bemestingstechnieken te laten zien en nieuwe ideeën uit de praktijk onder de aandacht te brengen.

Al 58 ideeën uit de praktijk zijn aangemeld, waarvan er 18 kansrijk zijn. Deze worden binnen het programma nader onderzocht.

Om netjes te werken, zijn al veel technieken beschikbaar zoals gps en sectieafsluiting. Vooral op de kopakker blijft het een uitdaging om niet te dik te bemesten, terwijl de combinatie nog op gang moet komen of te overlappen, omdat de afsluiters niet accuraat genoeg werken.

Chauffeur het belangrijkst

'De chauffeur had ik misschien wel als eerste moeten noemen als meest bepalend voor goed werk. Niet alleen om de mest netjes in het gleufje te krijgen, maar ook om te zorgen dat vervolgens de mest niet meegroeit met het gras met een onsmakelijke kuil als gevolg', zegt Van der Vegte.

Goed bemesten betaalt zich niet alleen uit in efficiënte mineralenstromen, maar ook in veel en smakelijk ruwvoer met een mooi hoog eiwitgehalte.

Slootsmid

Het opvallendst is de bemester van Slootsmid in het Gelderse Borculo die direct achter de sleufkouterbemester de meststroken afdekt met een krijtsuspensie om emissie tegen te gaan. Krijt dekt de mest af en bindt stikstof, zodat een emissiereductie wordt verwacht van 40 procent.

Slootsmid werkt al langer aan het idee. Op de standaard mesttank is een vat gebouwd waarin de krijtvloeistof is getankt. Aan de andere zijde is een hydraulisch aangedreven slangenpomp geplaatst, die de kalkvloeistof naar een lospijpje achter op de bemester pompt.

Lospijpje en spuitdop

Elke mestuitloop is voorzien van één lospijpje en een spuitdop. De spuitdop wordt gebruikt om eventueel een mineralenconcentraat te doseren dat beter is te verspuiten dan de stroperige krijtsuspensie. Om het aantal mestelementen met pneumatische afsluiters aan te passen aan het aantal uitlopen van de slangenpomp, zijn deze op een afstand gezet van 25 in plaats van 20 centimeter.

Per hectare is 500 liter krijtsuspensie nodig om de mest af te dekken. Na het uitrijden lijkt het bijna op een streep vogelpoep. Veel grassprieten zijn gedeeltelijk wit en niet alle mest is werkelijk afgedekt. De lengte van het gras is dan ook belangrijk voor de effectiviteit. Over de kosten van het systeem en de gebruikte suspensie kan Slootsmid nog weinig zeggen.

Andere technieken kunnen de emissie, die het hoogst is in de eerste twaalf uur na het aanwenden ook terugbrengen met een zuur of een chemische behandeling. 'De pH van mest is 7. Dit terugbrengen naar 5 voor minimale emissie is duur. Maar terugbrengen naar 6 kan misschien wel. Wij onderzoeken wat de gevolgen zijn op alle vlakken', zegt Van der Vegte.

Stap terug

Een manier om de emissie te beperken, is ook om de mest diep weg te stoppen onder de grond. De injectiecombinatie van melkveehouder Henk Pelleboer in het Overijsselse Mastenbroek toont, zeker in combinatie met de gedateerde Ursus ervoor, als een stap terug naar vroeger. Op flinke rijafstand en met een diepte van 12 centimeter wordt de mest werkelijk geïnjecteerd.

De emissie is nihil en op de lemige zandgrond rond het Overijsselse Holten komen de snijschijven prima de grond in. De vraag is of dit op harde en droge klei ook lukt. Ook zouden de elementen nog iets beter de sleuven moeten toedekken, zodat de zode snel kan herstellen.

Volgens Pelleboer zorgt de diepere bemesting voor een diepere beworteling en daardoor ook voor een dichtere zode, die daarmee beter bestand is tegen onkruid en droogte.

Plasmabehandeling

In het project is ook aandacht voor de ProManure E2950 Manure Enricher van GEA en het Noorse N2 Applied waarbij de mest door een plasmabehandeling wordt verrijkt met stikstof. Van 4 kilo stikstof per kuub naar 6 kilo. Tegelijkertijd dalen de ammoniak- en methaanemissies bij het uitrijden enorm.

Volgens GEA daalt de pH van de mest zonder toevoeging van chemische zuren van 8 naar 5 tot 6, zodat de emissie van ammoniak bij het uitrijden met 95 procent reduceert en broeikasgas methaan reduceert met 99 procent. Bovendien wordt de mest reukloos. Dat werd tijdens de demo bewezen door de aanwezigen een potje behandelde mest onder de neus te duwen.